"Bydgoszcz za zamkniętymi drzwiami": Spacer po wiekowych bydgoskich nekropoliach

Zaczniemy go od najstarszego bydgoskiego Cmentarza Starofarnego, założonego przy ul. Grunwaldzkiej 15 (dawniej Berlińska). ”Akta Cmentarza Starofarnego. Wypis z akt Magistratu z roku 1808” zawiera informację: „Cmentarz Starofarny przy ul. Grunwaldzkiej 15 został założony w 1809 roku. W roku 1808 dla celów grzebalnych zakupiono cztery morgi magdeburskie (1 ha) ziemi przy drodze do Szyszkówka. Akta kupna i sprzedaży tej ziemi zostały rozpoczęte i wpisane do księgi Magistratu dnia 9 kwietnia 1808 roku, a zakończone całą transakcją w grudniu 1808 roku”. Pierwszy pochówek odbył się tam 5 grudnia 1809 roku. Przypomnijmy: było to w czasach, kiedy Bydgoszcz znajdowała się w Księstwie Warszawskim. To na tym cmentarzu znajdują się mogiły świadczące o polskiej tożsamości miasta, m.in. Teofila Magdzińskiego, Maksymiliana Antoniego Piotrowskiego, Juliana Walentego Prejsa, dr Emila Józefa Warmińskiego, Władysława Paciorkiewicza (konstruktor pierwszej polskiej maszyny do pisania), jest kwatera żołnierzy francuskich i inne.
Wybierzemy się też na Cmentarz Nowofarny. Został on założony w latach 1905-1906 z inicjatywy proboszcza parafii farnej ks. Ryszarda Markwarta. Usytuowano go w rejonie ul. Zaświat, na obszarze 2,5 ha, prawie 100 lat po otwarciu cmentarza Starofarnego. Spoczywają tu powstańcy z 1863 roku, żołnierze polegli podczas I wojny światowej, oraz żołnierze Wojska Polskiego, którzy ponieśli śmierć w wojnie polsko-bolszewickiej. 15 sierpnia 1930 roku w 20 rocznicę „Cudu nad Wisłą” na cmentarzu odsłonięto statuę Matki Boskiej z Dzieciątkiem – Królowej korony Polskiej. Są też groby Witolda Bełzy, dr. Jana Biziela, Kazimierza Boruckiego, dr. Bernarda Chełkowskiego, Antoniego Chołoniewskiego, Władysława Dunarowskiego, Ludwika Dybizbańskiego, Rajmunda Kuczmy, Alfonsa Licznerskiego, Jana Maciaszka, Zygmunta Malewskiego, ks. Ryszarda Markwarta, Konrada Pałubickiego, dr Władysława Piórka, Adama Grzymały-Siedleckiego, Jana Teski, Mariana Turwida, Melchiora Wierzbickiego i wielu innych. Obydwa cmentarze nazywane są często „Bydgoskimi Powązkami”.
Następnie Bogna Derkowska-Kostkowska, zastępczyni przewodniczącej Sekcji Architektoniczno-Urbanistycznej Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy, z Biura Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków WOK opowie o różnorodności stylów architektonicznych Bydgoszczy z II połowy XIX wieku i początków XX wieku na przykładzie budowli w rejonie pl. Teatralnego i ul. Gdańskiej (koniec wędrówki przy Gdańskiej 17, gdzie znajduje się kamienica z połowy XIX wieku).
Będzie też wyjątkowa okazja do poznania dopiero co otwieranej przez TMMB Izby Pamięci Marszałka Józefa Piłsudskiego w Domu Kultury „Arka” przy ul. Marii Konopnickiej 24, gdzie znajduje się wiele eksponatów pochodzących ze zbiorów bydgoskich Piłsudczyków, w tym zwłaszcza p. Eugeniusza Siemaszki (obrazy, monety, medale, znaczki pocztowe, zdjęcia, ilustracje umundurowania legionowego oraz broni). Ale będzie też okazja obejrzenia fragmentu dokumentalnych filmów o Piłsudskim, nagrań jego głosu i przekazów czytanych przez Ignacego Gogolewskiego. Pokażemy też dokumenty z pobytu Marszałka w Bydgoszczy w czerwcu 1921 roku.
Ponieważ liczba miejsc jest ograniczona, obowiązują uprzednie osobiste lub telefoniczne zapisy na wycieczkę w siedzibie TMMB przy ul. Jezuickiej 4, tel. 52/ 322-51-96, codziennie w godzinach 9.00 do 15.00, do piątku 15 października 2010 roku włącznie.