Zabijanie grajka, kozie harce i inne regionalne obrzędy zapustne

W poniedziałek lub we wtorek zapustny chłopcy przebrani za Cyganów, niewiasty albo za niedźwiedzie, konie czy kozy obchodzili domostwa w swojej wsi. Czynili wiele hałasu, śmiesznie podskakiwali.

W Szymborzu, które niegdyś było wsią, a teraz jest częścią Inowrocławia od dawna chodzi koza wraz z przodownikiem, kominiarzem, grajkiem, parą młodych, parą starych i cyganem prowadzącym niedźwiedzia.

Przemarszowi kozy z inowrocławskiej dzielnicy Mątwy towarzyszą śpiew, muzyka i strzelanie z pejczy.

Koza z Cienciska koło Strzelna odwiedza nie tylko gospodarstwa w swojej wsi, ale i w pobliskich siołach. Dawniej przebierańcy zbierali datki na „podkoziołka”, a obecnie „na sianko dla kozy”.

Podobny przebieg miały zabawy ostatkowe w innych miejscowościach na Kujawach i ziemi mogileńskiej - Kruszy Zamkowej, Szymborzu, Markowicach czy Kwieciszewie. Zabawa kończyła się o północy, zaś na wychodzących z karczmy tancerzy czekała niespodzianka w postaci... popiołu sypiącego się z rzeszota zawieszonego nad drzwiami.

Na Kujawach z ostatkami łączy się zapomniany zwyczaj wywożenia żeńcowych, czyli młodych mężatek, które ślubowały w czasie karnawału. Stanowiło to obrzędowe przyjęcie do społeczności mężatek. Kilka kobiet zaprzęgało się do wozu przystrojonego świerkiem i wstążkami, wkładając tam grabie, widły, wannę i inne sprzęty gospodarskie. Sadzały na wóz młodą, która wiozły do karczmy, gdzie musiała się wykupić.

Symbolicznym zakończeniem karnawałowych uciech, był zwyczaj „zabijania grajka”. Gdy zabawa dobiegała końca, sadzano grajka na taczce i wśród śpiewów wywożono z karczmy. Na miedzy przewracano taczkę, wyrzucano grajka i obsypywano popiołem. Równocześnie wypuszczano kota. Mówiono, że „zabito grajka”, a jego dusza pod postacią kota uszła z wioski.